Servera buoremus – animašuvdna mediabajásgeassimii
Animašuvdna gieđahallá speallama ja mearkkašupmi, man dat lea ožžon árgabeaivvis, áigegeavaheamis ja skibirgaskavuođain. Animašuvdna lea čujuhuvvon 3.–6.-luohkálaččaide. Filbma duvdá suokkardallat speallama olis viidásabbotge dássedettolaš mediageavaheami ja iešmuddendáidduid media olis.
Mánát ja nuorat loktet olu digitála birrasiin, dego digispealuid ja sosiála media olis. Oallugiidda speallan lea somás ja dássedettolaš áiggeádji ja guovddáš oassi mánáid ja nuoraid populárakultuvrras. Sivat speallat digispealuid leat persovnnalaččat: muhtimiid geasuha máinnas, muhtimiid figuvrrat, muhtimiid lihkostuvvama vásáhusat ja muhtimiid sosiála servvoštallan skihpáriiguin.
Spealut soitet goittotge dohppet muhtin olbmuid mielde nu garrasit, ahte sáhttá leat váttis heaitit speallimis dahje speallan hálddašišgoahtá beivviid. Speallama hálddašeapmi lea dáidu, man ferte juohkehaš agis fuolakeahttá hárjehallat. Máná buohta iešmuddennávccat eai leat vuos doarvái ovdánan nu, ahte son máhtášii ráddjet mediageavahusa ieš.
Dasa lassin, ahte speallan dahje some geavaheapmi sáhttá váldit ollu áiggi, speallanbottut almmá bottuid haga, telefovnna geavaheapmi olles áigge, buvttadit guhkit áigegaskkas ee. fysálaš hehttehusaid, erenomážit go daid ovttastahttá dasa, ahte lihkat ja gohcá maŋŋit ihkku.
Speallamis lea váttis heaitit danin, ahte diehtá digispealu joatkašuvvat dallege, go olmmoš ieš ii leat rusttega guoras. Sáhttá goittotge hárjehallat beassat errui das áddemiin buorebut iežas doaimmaid čuovvumušaid ja suokkardallamiin, mii movttiidahtášii iežas heaitit speallamis.
Spealu gilvvu lágan luondu sáhttá dagahit dovdduid duoldama ja áššehis láhttema eará spealliid dahje iežas bearašlahtuid guovdu. Leat juobe dutkan, ahte speallit sávašedje eará spealliid láhttet sin guovdu buorebut. Fámolaš dovdduid burgimii gánnáha ohcat konstruktiivvalaš vugiid, ja lea dehálaš fuomášit, jus speallanvásáhus orru rasttildeame rájáid. Juohke spealli lea oasistis hábmemin speallankultuvrra maiddái spealu láhttenkultuvrra oasil. Spealuin lea dán áigge mii nu raporterenreaidu, searvvušmanager dahje eará vuohki muitalit spealu fállan doaibmái speallis, guhte givssida, fille, láhtte áŧestuhtti dahje vealaheaddji láhkai. Dákkár speallit sáhttet sihkkojuvvot eret spealus. Go oaidná dákkár diliid, lea buorre ahte maiddái eará speallit darvánit áššái sánálaččat.
Animašuvnnain sáhttá láidestit oahppiid suokkardallat iežaset speallama hálddašeami ja eará eallima vuhtiiváldima speallama olis. Lea buorre arvvosmahttit oahppiid loaktit áiggi maiddái almmá media haga, bidjat rusttegiid eret iešheanalaččat ja vuolgit speallanrusttega guoras eret dalle go lea sohppojuvvon. Lea buorre, ahte oahppit ieža fuomášit, ahte válljejumit áigegeavaheamis – ja láhttemis – eai guoskka dušše speallái alcces, muhto ollet maiddái olbmuide su birrasis, sihke speallanbirrasii ja dan olggobeallái.
FUOM! Jus mánná fuolastuvvá iežas speallamis suokkardallangažaldagaid dahje animašuvdnafilmma oktavuođas, su sáhttá arvvosmahttit hállat ášši birra iežas vánhemiidda dahje muhtin eará dorvvolaš rávesolbmui. Attášedjego ovttas guorahallon njuolggadusat dorvvolaš rájáid? Veahki njuolggadusaid hábmemii sáhttá gávdnat ovdamearkka dihtii Pelikasvattajan käsikirja 2:s, artihkalis ”Kenellä on peliohjain? Pelaaminen lapsiperheessä”: https://www.pelikasvatus.fi/pelikasvattajan-kasikirja-2/
Teaksta: Aino Harvola, EHYT ry
Animašuvdna ja pedagogalaš oassi dorjot jahkeluohkáid 3–6 oahppiid medialohkanmáhtu mihttomeriid Ođđa lohkanmáhtut –ovddidanprográmmas (2020-2023) ráhkaduvvon máhtu govvádusaid surggiin Mun media geavaheaddjin, Buresbirgejupmi ja Buorre vuorrováikkuhus.
Našuvnnalaš audiovisuála instituhta (Kansallinen audiovisuaalinen instituutti) KAVI buvttadan Neahttaeallin-ráiddus almmustahttet mánáide ja nuoraide iešguđet ahkejoavkkuide čujuhuvvon animašuvnnaid. Temáid gieđahallama doarjjan lea ráhkaduvvon guđege animašuvnna oktavuhtii pedagogalaš materiála. Materiálain sáhttá ávkkástallat sihke árrabajásgeassimis ja ovda- ja vuođđooahpahusas ja vaikke ruovttuid ja girjerádjosiid mediabajásgeassima doarjjan.
Almmustahtton liseanssain CC BY-NC
