Mediapaloh – animaatio mediašoddâdem várás
Torvolávt mediain
Animaatio kieđâvuš paloid, maid mediast oinum siskáldâsah pyehtih cuvnâđ, já tom maht toh spejâlisteh párnái aargân. Animaatio fáálá máhđulâšvuođâ kieđâvuššâđ arâšoddâdem- já ovdâmáttááttâs ahasij párnáiguin, mii mediast lii tuotâ já mii kuvâttâllum já maid puáhtá porgâđ, jis uáiná mediast monnii paldee tâi hiämáskittee ääši.
Media lii uási párnái aargâst. Rävisulmui pargon lii anneeđ huolâ tast, et párnást lii torvolâš tobdo media piällást. Párnáiguin kalga kevttiđ vuolgâsajasávt-uv tuše siskáldâsâid, moh láá párnáid hiäivuliih. Koveohjelmij várás rahtum aherääjih suojâleh párnáid (kavi.ikarajat.fi) já tooid lii pyeri uápásmuđ párnáiguin. Puoh ahasijd hiäivulijd siskáldâsâid tobdá S-symbolist, mut lii pyeri väldiđ huámášumán, et puoh siskáldâsah, tego uđđâseh, iä lah šlajâttâllum ollágin. Tot, et rävisolmooš oro aldasijn, váldá ovdâsvástádâs mediakevttim tilálâšvuođâin já árvuštâl siskáldâs hiäivulâšvuođâ, visásmit párnáid tom, et feerim lii torvolâš.
Tobdotááiđuh láá párnái torvotááiđuh meid media piällást. Párnáá tobdoh já feeriimeh, toi tubdâm, nomâttem já áárvust anneem láá čoovdâ mediafeerim kieđâvušmân. Rävisulmuuh ruokâsmitteh párnáid olgospyehtiđ tobdoidis já muštâliđ jieijâs vaajoost já rámmojeh já kijttâleh tom. Rävisolmooš puáhtá išediđ tobdoi tubdâmist já noomâtmist. Ucceeb párnái-uv tobdoreaktioid rävisolmooš puáhtá västidiđ já adeliđ tooid saanijd.
Tobdotááiđuid puáhtá hárjuttâllâđ oovtâst. Tobdoi tutkâm lohtâs oovtâst feerejum mediavuáttámuššáid. Povvâstitij-uv persovn tâi maainâs vâi oroi-uv tot jiereskitten tâi palden? Rävisulmuuh ruokâsmitteh párnáid feerejum tobdoi já vuáttámušâi lasseen muštâliđ meid, magarijn aašijn mediast sij láá movtijdum já ovdâmerkkân jieijâs aargâ mediapiergâsijn. Ko párnááh láá hárjánâm savâstâllâđ jieijâs mediavuáttámušâin rävisulmuin, te sijjân lii luándulâš ucâluđ rävisulmuu kuuvl meid talle ko sijjân pajaneh koččâmušah mediast.
Media piällást sättih šoddâđ meid hiämáskittee tâi paldee tilálâšvuođah. Páárnáš sáttá suorgâniđ mastnii maid lii uáinám mediast kivkked já tátuhánnáá. Párnááh meid feerejeh mediasiskáldâsâid persovnlávt jieškote-uv náál já motomin páárnáš sáttá poollâđ monnii jieijâs ahasijd-uv uáivildum mediasiskáldâs persovnist, mainâsist tâi tubdâmušâin. Media piällást palo lii tobdo, mii suoijâl párnáá taggaar siskáldâs vuástá, mon kieđâvušmân páárnáš ij lah vaalmâš.
Ton tiileest et páárnáš šadda uáiniđ olâttittee, paldee siskáldâs, te párnáid lii pyeri oppâđ suoijiidâttâđ meid jieš piejâmáin čoolmijd kiddâ, vyelgimáin meddâl piergâs kulen tâi toppâmáin piergâs tâi heiviittâs mon sun lii kevttimin. Tehálumos kuittâg lii, et párnááh mättih turvâstiđ rävisulmui. Párnáid lii pyeri máttááttâllâđ, et eres párnáidgin ij uážu painâttiđ atâšteijee tilálâšvuođáid media piällást čäittimáin ovdâmerkkân paldee videoid.
Távjá ääših, maid páárnáš ij vala addii, sättih paldeđ já tovâttiđ atâštus. Vuálá viiđâ ihásâš ij táválávt vala addii tuođâ já mainâs iäru. Párnáiguin lii pyeri uápásmuđ maaŋgâpiälásávt jieškote-uvlágán nuuvt kuvâttâllum ko tuođâmiäldásijd mediasiskáldâssáid, tego animaatioid tâi veikkâba párnáid hiäivulijd uđđâsáid. Tánávt sij máttáátteleh addiđ, et uási media oovdânpuohtum aašijn láá keksejum, uási tuotâ. Keččâlâdmáin jieš videoi rähtim tâi čuovâkuvvim já kuvij editistem párnááh huámášeh, et mediast oovdânpuohtum aašijd láá ulmuuh ráhtám. Tot, et párnááh fiettejeh mediasiskáldâsâi luándu já šoddâmvyevi, iššeed jieijâs peeleest tulkkuđ já kieđâvuššâđ media piällást feerejum aašijd.
Tekstâ: Aalmuglii audiovisuallii institut (Kansallinen audiovisuaalinen instituutti) KAVI já Riikka Vuorinen, Tuurku kaavpug
Kove: Filmbutik
Animaatio já pedagogisâš uási tuárjuh arâšoddâdem- já ovdâmáttááttâs ahasij párnái medialuuhâmtááiđu uulmijd Uđđâ luuhâmtááiđuh -ovdedemohjelmist rahtum šiev pedagogisii toimâm kuvviimij uásivijđoduvâin Mun media pyevtitteijen, Torvolâšvuotâ, Ovdâsvástádâsvuotâ já Šiev vuáruvaiguttem.
Aalmuglii audiovisuallii institut (Kansallinen audiovisuaalinen instituutti) KAVI pyevtittem Nettieellim-rááiđust almostittojeh párnáid já nuoráid ahejuávhui miäldásávt vuávájum animaatioh. Teemai kieđâvuššâm toorjân lii rahtum jieškođe-uv animaatio ohtâvuotân pedagogisâš material. Material puáhtá kevttiđ iššeen nuuvt arâšoddâdmist já ovdâ- já vuáđumáttááttâsâst ko meid paaihij tâi veikkâba kirjeráájui mediašoddâdem toorjân.
Almostittum lisensáin CC BY-NC
